Υδατοδρόμια και Υδροπλάνα στην Ελλάδα
Αγώνας δρόμου για να φτάσουμε στο σημείο που ήμασταν πριν 100 χρόνια!
Μεγάλη συζήτηση γίνεται για τα υδατοδρόμια και τα υδροπλάνα την τελευταία δεκαπενταετία στην Ελλάδα. Τουριστικοί προορισμοί, τοπικοί φορείς, επαγγελματίες του τουρισμού περιμένουν με αναπτερωμένες ελπίδες κάθε χρόνο να υποδεχθούν το πρώτο υδροπλάνο που θα προσθαλασσωθεί στην περιοχή τους. Πολιτικοί παράγοντες αδημονούν να φωτογραφηθούν δίπλα στους πλωτήρες, υπογραμμίζοντας με περηφάνια την καθοριστική συμβολή τους στην επίτευξη αυτής τους τουριστικής καινοτομίας! Πώς ακριβώς όμως έχουν τα πράγματα;
Παρά το πλήθος των 50 υδατοδρομίων (8 κατασκευασμένων, 7 αδειοδοτημένων με άδεια ίδρυσης και 35 υπό αδειοδότηση) στην ελληνική επικράτεια, η αλήθεια είναι ότι, μέχρι τον Απρίλιο του 2024, στην Ελλάδα υπάρχουν 3 πλήρως αδειοδοτημένα (με άδεια ίδρυσης και λειτουργίας) υδατοδρόμια (Πάτρα, Κέρκυρα και Παξοί). Επίσης, τον Ιανουάριο του 2024 ολοκληρώθηκαν οι εγκρίσεις των τριών Υδάτινων Πεδίων στα Διαπόντια Νησιά (Ερείκουσα, Μαθράκι, Οθωνοί) από το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού (ΓΕΝ), όπως ανακοίνωσε η «Ελληνικά Υδατοδρόμια». Όσον αφορά στη Ζάκυνθο, στις 15/3/2024 έγινε γνωστό ότι απορρίφθηκε η αίτηση Υδάτινων Πεδίων στη Ζάκυνθο, για λόγους ασφάλειας της ναυσιπλοΐας σύμφωνα με τον Υπουργό Εθνικής ΄Αμυνας.
Ιστορική Αναδρομή
Ο πρώτος αερολιμένας για υδροπλάνα δημιουργήθηκε στο Παλαιό Φάληρο κατά το έτος 1926. Στη δεκαετία του 1930 υδροπλάνα πραγματοποιούσαν πτήσεις και σε άλλα νησιά της χώρας, όπως στο Καστελόριζο, Κέρκυρα (1935) και Ζάκυνθο.
Η πρώτη διεθνής αεροπορική σύνδεση που εξυπηρετήθηκε από το εν λόγω υδατοδρόμιο ήταν η γραμμή Μπρίντιζι-Φάληρο-Κωνσταντινούπολη της ιταλικής εταιρείας S.A. Aero Espresso Italiana. To ταξίδι διαρκούσε εννέα ώρες με ενδιάμεσο σταθμό το λιμάνι της Σύρου.
Επιπλέον, Το υδροπλάνο BLACKBURN DART ήταν το πρώτο επιχειρησιακό αεροπλάνο που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα, σε σχέδια της βρετανικής εταιρείας BLACKBURN. Από τη Μ. Βρετανία αγοράστηκαν 4 αεροσκάφη, ενώ άλλα 12 κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα στο Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνων (ΚΕΑ) στο Φάληρο.
Tην 1η Σεπτεμβρίου 2004 η εταιρεία Pegasus Aviation ξεκίνησε την πρώτη εμπορική δραστηριότητα με πτήσεις sightseeing πάνω από τους Παξούς. Σταδιακά, ο Κρατικός μηχανισμός άρχισε να πιστοποιεί υδατοδρόμια βάσει του νόμου και έτσι ξεκίνησαν μετ΄ εμποδίων πτήσεις προς Ιωάννινα, Παξούς και Πάτρα κι ακολούθησαν οι συνδέσεις Πάτρας, Ζακύνθου, Ιθάκης, Κεφαλονιάς, Λευκάδας και Brindizi.
Το 2007, η ίδια εταιρία, υπό την επωνυμία AirSea Lines, συνέδεσε το λιμάνι του Λαυρίου με νησιά των Κυκλάδων και Δωδεκανήσων. Το 2008, η Pegasus Aviation αποσύρθηκε από την αγορά, έχοντας πραγματοποιήσει 15.000 δρομολόγια, μεταφέροντας πάνω από 180.000 επιβάτες.
Σήμερα, δυο εταιρείες εμφανίζονται διατεθειμένες να ξεκινήσουν πτήσεις με υδροπλάνα, η Grecian Air Seaplanes και η Hellenic Seaplanes. Σύμφωνα με τον αρχικό σχεδιασμό, η Grecian Air Sea Planes θα ξεκινήσει δρομολόγια από το Ιόνιο και η Hellenic Seaplanes από το Αιγαίο. Την κατασκευή και λειτουργία των υδατοδρομίων έχουν αναλάβει οι εταιρείες Water Airports (σχετίζεται με την Grecian Air Seaplanes) και η Hellenic Seaplanes που έχει υπό την ιδιοκτησία της τα Hellenic Water Airports.
Ίδρυση και Λειτουργία Υδατοδρομίου-Νομοθετικό πλαίσιο
Το 2005 ψηφίστηκε ο Νόμος (Ν.3333/05) με τον οποίο αδειοδοτήθηκαν την περίοδο 2004-2008 τα δώδεκα πρώτα Υδατοδρόμια στην Ελλάδα (κυρίως στην περιοχή του Ιονίου). Οι άδειες αυτές έχουν πλέον χαθεί μετά την παύση λειτουργίας της εταιρείας των Υδροπλάνων η οποία τα είχε στην ιδιοκτησία της. Το 2018, ψηφίστηκε ο νόμος 4568/18 που αντικαταστάθηκε από το νόμο 4663/2020, που συμπληρώθηκε/τροποποιήθηκε από τον νόμο 4903/2020 ρυθμίζοντας εκ νέου τις διαδικασίες ίδρυσης, λειτουργίας και εκμετάλλευσης των υδατοδρομίων.
SWOT Analysis
Προκειμένου να κατανοήσουμε το γενικότερο πλαίσιο λειτουργίας των υδροπλάνων, τη σημερινή κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα και τις δυνατότητες συμβολής αυτής της δραστηριότητας στο τουριστικό προϊόν, θα επιχειρήσουμε μια ανάλυση SWOT:
Στα Ισχυρά σημεία/ Strengths συγκαταλέγονται οι χαμηλές απαιτήσεις σε χρηματικό και φυσικό κεφάλαιο, τα σχετικά χαμηλά κόστη εισόδου στην αγορά, η υψηλή ταχύτητα μεταφοράς επιβατών και φορτίου, η ευκολία στην μετατροπή του υδροπλάνου για εξυπηρέτηση διάφορων σκοπών όπως η μεταφορά ασθενών, έρευνα και διάσωση, κατάσβεση πυρκαγιών, και η καταλληλόλητα του υδροπλάνου για τουριστικές δραστηριότητες όπως sightseeing και extreme sports.
Στα Αδύναμα σημεία/Weaknesses συγκαταλέγεται η χαμηλή χωρητικότητα επιβατών και φορτίου, η πεπαλαιωμένη τεχνολογία σε μεγάλο ποσοστό των υφιστάμενων αεροσκαφών, η μεγάλη εξάρτηση από τις καιρικές συνθήκες, τόσο στον αέρα όσο και στις υδάτινες επιφάνειες, το υψηλότερο κόστος ναύλων σε σχέση με άλλα μεταφορικά μέσα, πλην του αεροπλάνου και η έλλειψη καταρτισμένου πτητικού προσωπικού στη χώρα με ειδίκευση στα υδροπλάνα.
Στις Ευκαιρίες/Opportunities υπάγονται η παγκόσμια τάση για φιλικότερα προς το περιβάλλον ταξίδια και για εναλλακτικές μορφές τουρισμού όπως ο τουρισμός μικρής κλίμακας, η νέα τουριστική εμπειρία που προσφέρει το υδροπλάνο λόγου του χαμηλού ύψους που πετάει σε σχέση με τα συμβατικά αεροσκάφη και η ιδιαίτερη γεωμορφολογία της Ελλάδας με τον πολυνησιωτικό της χαρακτήρα.
Στις Απειλές/Threats συμπεριλαμβάνονται το μη κατασταλαγμένο νομικό πλαίσιο, ο μεγάλος αριθμός εμπλεκόμενων φορέων, η έλλειψη ενημέρωσης του κοινού, η πιθανή μεγέθυνση του ανταγωνισμού λόγω του σχετικά χαμηλού κόστους εισόδου στην αγορά και η ανάπτυξη ανταγωνιστικών τεχνολογιών όπως VTOL και WIG.
Τέλος, ας κάνουμε μια μικρή αναδρομή στις εξαγγελίες αναφορικά με τη λειτουργία των υδροπλάνων στα Ιόνια νησιά:
Τα συμπεράσματα δικά σας.
Δρ. Ελένη Παράσχη
(Τμ. Διοίκησης Τουρισμού Πανεπιστημίου Πατρών)
(από την εισήγησή μου στο 1o Travel West Forum, που πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα την Παρασκευή 19 Απριλίου 2024)
Πηγές:
https://hellenic-seaplanes.com/en/water-airports/
Βρίζας Μ. (2023). Η σχέση μεταξύ περιφερειακής / τουριστικής ανάπτυξης και υδροπλάνων: Μελέτη περίπτωσης της Σαμοθράκης. Πανεπιστήμιο Αιγαίου.
Γιαννής Π. (2021). Μελέτη Βιωσιμότητας υποθετικής Αεροπορικής Εταιρείας Εκμετάλλευσης Υδροπλάνων στην περιοχή του Ν.Α. Αιγαίου. Πανεπιστήμιο Αιγαίου
