Στον απόηχο μιας εκδήλωσης, για τον Χαράκτη Γ. Κεφαλληνό
Προς τα Μ.Μ.Ε. της Ζακύνθου
Επιμέλεια: Τάκη Κεφαλληνού
Με μια σημαντική εκδήλωση, την Κυριακή 10 Μάρτη 2024 στο Ξενοδοχείο «Palatino», η ΤΕ Ζακύνθου του ΚΚΕ τίμησε τον πρωτοπόρο θεμελιωτή της ελληνικής χαρακτικής, Γιάννη Κεφαλληνό, που καταγόταν από τη Ζακύνθο.
Στην κατάμεστη από κόσμο, κάθε ηλικίας, αίθουσα εκδηλώσεων του ξενοδοχείου, την κεντρική ομιλία πραγματοποίησε η Εύα Μελά, ζωγράφος – χαράκτρια, μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ, υπεύθυνη του χώρου πολιτισμού «Εργαστήρι του Γιώργη Βαρλάμου». Νωρίτερα η ομιλήτρια, αναφερόμενη στο πορτρέτο του καλλιτέχνη, σημείωσε τα λόγια του ίδιου του Γιάννη Κεφαλληνού: «το έργο μας όπως κάθε έργο τέχνης, δεν πρέπει μόνο -δεν αρκεί- να δώσει μία αισθητική εντύπωση. Δεν υπάρχει ωραίο έξω από την αλήθεια.».
Στάθηκε και στους λόγους που το Κόμμα πραγματοποίησε την εκδήλωση για τον Γ. Κεφαλληνό, υπογραμμίζοντας: «Τον τιμάει για την προσφορά του στη γέννηση και ανάπτυξη της ελληνικής χαρακτικής, την εξέλιξή της από απλό παραγνωρισμένο, ως τότε στην Ελλάδα, μέσο αναπαραγωγής εικόνων, σε τομέα υψηλής τέχνης. Τον τιμούμε και για τη μοναδική μέθοδο διδασκαλίας που μας άφησε. Δίδαξε στους εικαστικούς καλλιτέχνες τεχνικές, ως τότε άγνωστες, που έδωσαν μοναδικής αξίας καλλιτεχνικά έργα και εφαρμογές στην τέχνη του βιβλίου, του χαρτονομίσματος, του γραμματοσήμου.
Τον τιμούμε για τον σχεδιασμό πολλών και εξαιρετικών στην αισθητική τους λογοτεχνικών βιβλίων…
Τον τιμούμε, για την καθοριστική για την εξέλιξη της πολιτικής τέχνης στον τόπο μας, την διδασκαλία του στο εργαστήριο χαρακτικής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών, για την παιδεία που έδωσε στους μαθητές του. Έβγαλε ολόκληρες γενιές, όχι μόνο σπουδαίων καλλιτεχνών με υψηλή τεχνική γνώση, μα, πάνω απ’ όλα, καλλιτεχνών με κοινωνική ευαισθησία, καλλιτεχνών – αγωνιστών για μία καλύτερη, μία δίκαιη, εντέλει μια σοσιαλιστική κοινωνία».
Η ομιλήτρια θύμισε όσους μαθήτευσαν δίπλα του, όπως οι: Α. Τάσσος, Β. Κατράκη, Χρ. Δαγκλής, Γ. Δήμου, Γ. Βαρλάμος, που ασπάστηκαν την κομμουνιστική ιδεολογία, καθώς και σημαντικούς προοδευτικούς οραματιστές καλλιτέχνες, όπως οι Κ. Γραμματόπουλος, Τ. Κάνθος, Γ. Μόραλης, Λ. Μοντεσάντου …, υπογραμμίζοντας ότι «φρόντισε να μεταβιβάσει τη σκέψη και την εργατικότητά του», μεταφέροντας και τα λόγια του Γ. Βαρλάμου ότι «ο Κεφαλληνός ήταν πάνω απ’ όλα Άνθρωπος».
Αναλυτική ήταν η αναφορά στη βιογραφία του καλλιτέχνη, από τη γέννησή του στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου (1894), την καταγωγή του (Σκουλικάδο της Ζακύνθου), μέχρι τις σπουδές του στη Γαλλία, την επαφή του με τη μαρξιστική ιδεολογία, τη γνωριμία του με τον Κ. Βάρναλη, ο οποίος ωθήθηκε από τον Κεφαλληνό στον μαρξισμό (σύμφωνα με τον πρώτο), την επιστροφή του στην Αλεξάνδρεια κ.α.
Η Εύα Μελά στάθηκε και σε άλλες μαρτυρίες, υπογραμμίζοντας πως δεν ενδιαφερόταν μόνο για την πνευματική και τεχνική κατάρτιση των μαθητών του, αλλά φρόντιζε και τα προσωπικά τους προβλήματα, ψυχολογικά, πρακτικά, οικονομικά, ακόμα και συναισθηματικά, σύμφωνα με μαρτυρίες.
Σχετικά με τον ρόλο του ως επικεφαλής του Εργαστηρίου Χαρακτικής, δήλωσε: «Μπόλιασε τους μαθητές του με το κριτικό του πνεύμα προς την αστική κυριαρχία, τους ενέπνευσε την αγάπη για τη λογοτεχνία, την κοινωνική δικαιοσύνη και την παγκόσμια ειρήνη. Δίδαξε έμπρακτα ανθρωπιά και αλληλεγγύη σε μια εποχή δύσκολη, Κατοχή – Αντίσταση. Δίδαξε την αφοσίωση στην αναζήτηση της αλήθειας, δίδαξε δημιουργικό, αντισυμβατικό τρόπο ζωής. Ενισχύθηκε στο εργαστήρι του η χαρακτική ως φορέας ενημέρωσης του λαού και προπαγάνδας των αντιναζιστικών ιδεών και των ιδεών της κοινωνικής απελευθέρωσης, όπως μέσα από τρικ και αφίσες που καλούσαν στον οργανωμένο αγώνα».
Επισήμανε τη δράση του λίγο πριν από την περίοδο της τριπλής φασιστικής κατοχής, αναφέρθηκε σε έργα του κατά την Εθνική Αντίσταση 1941 – ’44 και στη σύλληψή και φυλάκισή του, το 1942, για κομμουνιστική δραστηριότητα από τις αρχές κατοχής, όπως επίσης στη ζωή του, ως το θάνατό του, στις 27 Φλεβάρη 1957.
Με αναλυτική περιγραφή στην τέχνη του, κατέληξε για τη σημασία του έργου του: «Σήμερα, που το ΚΚΕ δίνει μεγάλες μάχες μαζί με την εργατική τάξη, την αγροτιά, τους μικρούς επαγγελματίες, τους χαμηλοσυνταξιούχους, τους σπουδαστές και μαθητές, τους ανέργους, για την κοινωνική απελευθέρωση από την ταξική σκλαβιά, σήμερα που οι ιμπεριαλιστικοί πόλεμοι ακόμα μια φορά εξολοθρεύουν τους λαούς, που εξοντώνονται χιλιάδες άμαχοι στην Παλαιστίνη και η αστική τάξη στη χώρα μας έχει “διαλέξει στρατόπεδο” με τους φονιάδες των λαών, έχει ιδιαίτερη αξία η αναφορά αυτή στην προσφορά του Γιάννη Κεφαλληνού.
Είναι ο καλλιτέχνης που σε όλη του τη ζωή, με ήθος, έδωσε τις δυνάμεις του για να αναπτυχτεί μια υψηλού αισθητικού επιπέδου τέχνη και τυπογραφία, μια τέχνη κοινωνική, λαϊκή, μαχόμενη, κριτική. Για να μπολιαστεί μια ολόκληρη γενιά καλλιτεχνών – μαθητών του με τις ιδέες της κοινωνικής δικαιοσύνης, της αλληλεγγύης και της ανθρωπιάς. Μα πάνω απ’ όλα ήταν αυτός που έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο σε μια κρίσιμη για τον τόπο εποχή, στο να αποκτήσει η χαρακτική τέχνη στον τόπο μας τον διακριτό της παγκόσμια ρόλο στους αγώνες για την κοινωνική απελευθέρωση», κατέληξε η εικαστικός Εύα Μελά .
Κατόπιν τον λόγο πήρε ο μαθηματικός Τάκης Κεφαλληνός, ο οποίος στάθηκε, με γλαφυρές λεπτομέρειες στη ζακυνθινή καταγωγή του χαράκτη, αναδεικνύοντας, μέσα από πλανόδια κείμενα και αφηγήσεις μελών της οικογενείας του, τη λανθάνουσα, μα ιδιαίτερη σχέση, που διατηρούσε ο χαράκτης Γιάννης Κεφαλληνός και η οικογένειά του με το Σκουλικάδο και τη Ζάκυνθο».
Στον χώρο της εκδήλωσης λειτούργησε έκθεση με έργα του χαράκτη, από την συλλογή του Τάκη Κεφαλληνού (βιβλία, γραμματόσημα, χαρακτικά κ.ά.), καθώς και τρία χαρακτικά από το αρχείο του συγγραφέα Νίκια Λούντζη, όπως και ένα αντίγραφο χαρακτικού από το αρχείο του ποιητή Διονύση Σέρρα.
Στον καλλιτέχνη, μέσα από σειρά μαρτυριών, φίλων συναδέλφων και μαθητών του, αναφέρθηκε, επίσης στην παρέμβασή της, με τίτλο: «Το Εργαστήρι του Γιάννη Κεφαλληνού σηματωρός για το χθες και το σήμερα», και η διευθύντρια του Μουσείου Σολωμού και Επιφανών Ζακυνθίων, Κατερίνα Δεμέτη, η οποία, εστιάζοντας στο σήμερα και ιδιαίτερα στην Παιδεία, κατέληξε:
«Απόψε (σ.σ. Κυριακή), μέσα από την ομιλία της εικαστικού Εύας Μελά και τα έργα που εκτίθενται στη φιλόξενη αίθουσα του “Palatino”, φέραμε κοντά μας έναν από τους σημαντικότερους χαράκτες της ελληνικής τέχνης. Σε μια αίθουσα γεμάτη από εκπαιδευτικούς, ας προβληματιστούμε για τον τρόπο διδασκαλίας των νέων, για την πορεία της Εκπαίδευσης στον τόπο μας (μέση, ανώτερη και ανώτατη), αλλά κυρίως ας γίνει η εκδήλωση αφορμή για επαναπατρισμό του σπουδαίου δημιουργού, καθώς το νησί μας χρειάζεται τέτοιες μορφές για πνευματική ανάταση και παραδειγματισμό».
Ζάκυνθος 19 Μάρτη 2024
